Sosyal fobi, sosyal anksiyete (kaygı) bozukluğu veya sosyal fobi bozukluğu olarak da bilinen, bireyin sosyal ortamlarda yani sosyal olduğu durumlarda, ortamda bulunan diğer insanlar tarafından tuhaf, gülünç veya utanç verici bulunmasından kaygı duyması hatta bu durumlardan büyük korku duymasıdır.
Sosyal fobi, sosyal fobik bireylerin yaşamlarını sürdürdükleri ortamda, yeni bir kişiyle tanışmak durumunda kaldığında bundan heyecan ve sıkıntı duyar.
Eğer bu kişi öğrenciyse, sosyal fobisi nedeniyle sınıfta söz almakta güçlük çeker, söz almaktan kaçınır. Eğer konuşmak durumunda kalırsa, yüzünde kızarma, sesinde kısılma olur, ellerde titreme görülür, düşüncede blokaj, hatta konuşmanın durması gibi bir durum bile meydana gelebilir. Bazı çocuklarda ise normal dışı görülen kekeme ve duraksama yaşanmaktadır.
Tek bir korkuları yoktur. Topluluk önünde konuşmaktan çekindikleri gibi diğer insanlarla aynı ortamda yemek yemekten çekinirler, insanlarla buluşmak ya da yapılan organizasyonlara katılmaktan ve ortak alanları kullanmak onlar için oldukça zordur.
Sosyal Fobi Neden Olur?
Biyolojik, fizyolojik ve çevresel faktörler etki etmektedir.Bu faktörlere örnekler verelim..
Sosyal fobide beyin kimyasında bir takım düzensizliklerden bahsedilmektedir. Diğer kaygı bozukluklarında olduğu gibi sosyal fobide de bunun olduğu açıkça gözlemlenmiştir.
Tıpkı tehdit algısı varmış gibi otonom sinir sisteminde aşırı uyarılma, kalp atımında hızlanma, mide bağırsak sisteminde hareket gibi panik atağa yakın bir şey yaşanmaktadır. Bazı durumlarda bayılma gözlemlenmektedir.
Sosyal fobi durumunda da diğer psikolojik sorunlar gibi kimyasalların bir dengesizliği söz konusudur. Sosyal fobi de genetik yatkınlıktan da söz edilebilir. Ailede de olup olmadığı sorgulandığında, yakın akrabalarda benzer problemin olduğu sıklıkla görülmektedir.
Anne babanın çok koruyucu-kollayıcı, eleştirel tutumda olması halinde çocuğun sosyal fobik olma riski artmaktadır.
Her davranışı kontrol altına alınan, özgürce hareket etmesi engellenen çocuklar iyi niyetinizden bile bunu yapsanız ilerde sosyal fobik rahatsızlığı ile baş başa kalabilirler.
Günlük yaşamın her ayrıntısında kontrol edilen, psikolojik ve fiziksel şiddete maruz kalan çocukta risk artar. Suçluluk duyguları yerleşebilir, kendini değersiz görebilir, güvensizlik yaşayabilir. Bu da ileride okul yaşamında kendini ifade etme konusunda başarısız olmasını beraberinde getirir.
Fiziksel Belirtileri ise;
Yüz kızarması, Titreme, Terleme, Çarpıntı (nefes kesilmesi), Kas gerginliği ve ağız kuruluğu görülmektedir.
Sosyal Fobi Nasıl Belli Olur?
Sosyal fobi belirtileri çoğunlukla çocukluk döneminde belli olur. Çocuk utangaçtır, derslere katılım göstermez, soru sorulmadıkça kendisi de soru sormaz ve cevap vermekten çekinir, göz teması kurmaz. Sözlü başarı göstermeyip, yazılı başarı gösteren ve fiziksel belirtilerinde konuşurken titreme, yüz kızarması vb. durumlar belirten çocukların mutlaka ailelerine bilgi verilmelidir.
Sosyal fobik çocuklar zaten çoğu zaman tek başına olurlar, grup çalışmalarında bile yalnızlıkları belli olur bu sebepten dolayı öğretmenin anlamasını sağlar.
Sosyal fobi çocuklukta tedavi edilmezse; Üniversite dönemine kadar devam eder ve o dönemde küçük yaşta gösterdiği belirtiler hemen hemen aynıdır.
Tedavisi yapılmayan veya herhangi bir çevre desteği almayan sosyal fobili kişilerde bu durum ileride sosyal hayatta, iş hayatında, okul hayatında veya ilişkilerde birçok probleme neden olabilir. Bireyin günlük hayatını olumsuz yönde etkiler, kişinin günlük rutinini bozar. Tedavi edilmeyen durumlarda ayrıca kişide ilerideki zamanlarda depresyon ve alkol kullanımı ve madde bağımlılığı olabilmektedir.
