Dünyada iklim değişikliği ile mücadele kapsamında bir çoğumuz yeni bir kavramla karşı karşıyayız: Karbon fiyatlandırma ve Karbon Vergisi. Geçtiğimiz Şubat ayında yapılan ve kararları yeni açıklanan Türkiye’nin ilk iklim Şura’sı kararlarından bir tanesi olan karbon fiyatlama nedir, iklim mücadelesine etkisi olur mu , hangi sektörleri ilgilendiriyor hadi biraz bunları inceleyelim.
İklim krizi ile mücadelenin en önemli yürütücü güçlerinden biri olan piyasa temelli seçenekler, karbon emisyonlarının, kirleten öder prensibi ışığında ton başı karbon emisyonu için bir fiyat belirlenerek azaltılması hedefidir kısaca. iklim değişikliğiyle mücadelede büyük rolü olan sera gazı emisyonlarının azaltılması konusunda en önemli enstrümanlar arasında yer alıyor. Karbon fiyatlama ve karbon vergisi ile fosil yakıtların ekonomiye girdiği her yerde bir ücret uygulanır. Bu fiyat ekonominin içinden geçerek işletmeleri, insanları temiz enerjiye geçmeye zorunlu da olsa teşvik eder. Petrol, doğalgaz ve kömür gibi fosil yakıtların tümü karbon içerir ve atmosfere sera gazı salarlar. 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmak için sera gazlarını azaltmak zorundayız. Emisyonları azaltmak ve iklim politikasında uzun vadeli hedeflerde bunu başarmak için şu anda görülen en güçlü tek araç karbon fiyatlandırmadır.
Dünyada Ekonomistler; karbon vergisinin, şirketlerin ve insanların davranışlarını değiştirmeye teşvik ederek daha düşük karbon ekonomisine geçişi hızlandırmak için gerekli bir politika olduğu konusunda büyük bir çoğunlukla hemfikir. Vergi yeterince yüksek olduğu sürece hem şirketlere hem de bireylere, yüksek emisyonlu ürünleri aşamalı olarak terk etme ve yeni sürdürülebilir endüstrileri teşvik etme kararları vermelerinde yardımcı olabiliyor. Daha önceki yazılarımdan hatırlarsanız dijital ürün pasaportuda bu anlamda önemli bir adım olacak. Karbona bir fiyat verildiğinde ekonomi aracılığıyla işletmeler enerji açısından daha verimli hale gelerek ve yeni temiz yenilenebilir enerji kaynakları geliştirerek sıfır emisyona ulaşmaya adım atarlar. Yenilenebilir kaynaklar anlamında Karbon fiyatı ülkelere temiz havayı da sağlayacağı için önümüzdeki belki de 50 yıl boyunca bir çok kişinin hayatını temiz hava soluyarak kurtaracak. Fosil yakıtları yakmanın sağlık etkilerinden biri olan hava kirliliğine maruz kalmak ve insanların buna karşı savunmasız hale gelmesini engellemek açısından karbona fiyat uygulamak önemli bir konu. Aynı zamanda iklim değişikliğinin artan maliyetleri nedeniyle ekonomiye her yıl 100 milyarlarca dolarlık ek bir maliyetin önüne geçmek açısından da karbon fiyatlama önemli. Bu şekilde 2050 yılına kadar tasarruf sağlanabileceği de düşünülmekte.
Dünyada Ulusal karbon vergisi uygulayan ülkeler Avrupa’da; Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsveç, Danimarka, Estonya, Letonya, İrlanda, Slovenya, İsviçre, Polonya, Portekiz ve Birleşik Krallık’tır. Avrupa dışında ise Meksika, Kolombiya, Şili, Hindistan ve Japonya’dır. Bu süreçte Türkiye karbon vergisi uygulamayı düşünüyor ve Şura kararlarından anladığım kadarıyla artık uygulamayada hazırlanıyor.
Yne bu anlamda vergi uygulayan Danimarka Parlamentosu, yaptığı açıklamada sera gazı emisyonlarına dünyanın en yüksek vergisini getirmeye hazırlanıyor. Vergi paketi, sanayi ve enerjiden kaynaklanan emisyonları vergilendiriyor ve şirketleri daha enerji verimli olmaya ve fosil yakıtlardan vazgeçmeye zorlamayı amaçlıyor.
Bütün bu bilgiler ışığında Türkiye’ de süreç nasıl işleyecek takibinde olacağım.
