Bugünün yazısı belki de bir çoğunuzun ilk defa duyacağı önümüzdeki dönemlerde çok sık karşılaşacağımız ve hayatımızın bir parçası olacak ”Dijital ürün pasaportu ve sürdürülebilir ürünler”. Hayatımıza yeni giren bir kavram, peki nedir bu kavram hadi hep beraber bir bakalım.
Yanlış Tüketim alışkanlıkları nedeniyle atıklarımız ve nüfus hızla artıyor, çevre kirleniyor. Dünya nüfusunun 30 yıl sonra %28 artacağı öngörülmektedir. Buna bağlı olarak toplumun tüketim alışkanlıkları değişecek. Şu anda, toplam sera gazı emisyonlarının hemen hemen yarısı, biyolojik çeşitlilik kaybının ve su tüketiminin %90’ından fazlası kaynak çıkarma ve işlemeden kaynaklanmakta. Fosil yakıtlar, metaller ve mineraller gibi küresel malzeme tüketiminin önümüzdeki 40 yılda iki katına çıkması ve yıllık atık üretiminin 2050 yılına kadar %70 artması bekleniyor. Avrupa Birliği’nin 2050 yılına kadar net sıfır emisyon ve sıfır kirliliğe ulaşma hedefindeki temel önceliklerinden biri aşırı tüketim ve atıkla mücadele için sürdürülebilir, uzun ömürlü ürünlere geçmek ve kaynakların kullanımını yavaşlatmak. Tam bu noktada Avrupa Birliğinin gündeminde olan Yeşil Mutabakat çerçevesinde “Sürdürülebilir Ürünler Girişimi” paketi içinde yer alan, Haziran ayı sonuna kadar görüşe açılan ve karar alınması beklenen dijital ürün pasaportu önemli bir konu. Özellikle Avrupa Birliği ülkelerine ürün ihracatı yapanların dikkat ve önemle takip etmesi gereken bir karar. Yakın bir gelecekte Avrupa’ya girecek ürünleri etkileyecek bir düzenlemenin arifesindeyiz diyebilirim. Bu ne anlama geliyor; 30 Mart’ta yayımlanan Sürdürülebilir Ürünler Girişimi kapsamında, Avrupa Komisyonu ilk kez AB pazarına sunulan tüm ürünlerin sürdürülebilirlik hedefleri göz önünde bulundurularak tasarlanmasını sağlamayı amaçlıyor. Avrupa pazarındaki ürünlerin dijital pasaportu olacak. Bu pasaportta yeniden kullanıma ve yine geri dönüşümle ilgili şartların şansını artırmak amacıyla ürün bileşenleri hakkında bilgiler yer alacak. Bu sistemle tedarik zincirindeki kullanıcıların ürünleri yeniden kullanılabilmesi, ürünlerin atık üretim tesislerinde doğru şekilde işlenebilmesi için hakkında en doğru bilgiler paylaşılacak. Ürünün üzerindeki bir takım işaretlerle ya da zaten olan bir pasaporta çok net bir şekilde bu ürün ne kadar geri dönüştürülebilir, ne kadar ekonomiye geri kazandırabilir, ne kadar atık olarak değerlendirilebilir gibi bilgileri ayrıntılı olarak düzenleyen bir sistem dijital ürün pasaportu. Alacağımız ürünün tüm yaşam döngüsü içerisinde nelerden ibaret edildiği, çevresel boyutunun ne olduğu , geri dönüşümün ne olduğunu , ürün imal edilirken içinde herhangi bir tehlikeli madde olup olmadığına dair bilgileri içeren bir etikette diyebiliriz. AB alacağı bu kararla pazarına giren tüm ürünlerin bu şekilde çevre dostu olup olmadığını saptamak amacıyla bu pasaport uygulamasını gerçekleştirmek istiyor. Aslında bunun bir başka amacı da Avrupa Birliği’nin atık sisteminin döngüsel ekonomiye kazandırılması , Atık sistemini özellikle atıkların azaltılmasını ve daha uzun ömürlü kullanımını teşvik etmek anlamına da geliyor.
AB’nin Döngüsel Ekonomi Eylem Planı’nda yer alan Sürdürülebilir Ürünler Girişimi tehlikeli kimyasalların kullanımını azaltmayı ve AB piyasasındaki ürünlerin sürdürülebilir, dayanıklı, yeniden kullanılabilir, tamir edilebilir, geri dönüştürülebilir ve enerji verimli olmasını hedefliyor. Sürdürülebilir ürünler AB pazarlarına sürülen ürünlerin dayanıklı , tamir edilebilir olacak şekilde tasarlandığından emin olması açısından önemli bir karar. AB pazarına giren ürünün tasarımından itibaren başlayan bir döngüsel ekonomi yaklaşımı dayanıklı olmayan, tamir edilemeyen , güncellenemeyen her ürün aslında bizim doğayı sömürmemize sebep oluyor ve doğaya yeni bir yük ekliyoruz. Bu sistemle doğadan yeni kaynak çekmeden hem hammadde ihtiyacımız hem de çevresel yükümüzün azaltılması hedefleniyor.
Bu çerçevede eko tasarım yani üretilen ürünlerin ekolojik anlamda geri dönüştürmeye daha uygun şekilde tasarlanması en başta ürünlerin ambalajlarında karşımıza çıkacak. Özellikle çevre dostu ambalajların, plastik yerine kullanılması ve bunun teşvik edilmesi adımın atılması açısından önemli.
Ekonomi mi Ekoloji mi dersek, ekonomiyi, çevreyi, insanı aynı anda ve değerde bir arada tutabilirsek denge korunur. Şunu unutmayın ki, içecek suyunuz, soluyacak havanız olmazsa dünya kadar paranız olsada yaşayamazsınız. Ekonomi ve Ekolojinin bir arada sürdürülebilir olması önemizdeki günlerin önemli bir gündemi olmaya devam edecek…
