Artık çalışmayan, istenmeyen veya kullanım ömrü dolmuş olan elektrikli ve elektronik ürünlerin tümüne elektronik atıklar ya diğer adıyla AEEE (Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar) deniliyor. Günlük hayatta kullandığımız televizyon, radyo, bilgisayar, yazıcı, çamaşır makinesi, buzdolabı vs gibi elektronik eşyalar, kullanım ömrü bittiğinde elektronik atık sınıfına girmektedir. Ama benim en çok dikkatleri çekmek istediğim konu bu yazıda cep telefonları. Her gün her dakika bir üst modelinin çıktığı, neredeyse 2 yaş üzeri herkesin elinde olan; bozulan, kırılan, artık beğenilmeyen, en yenisini almazsak prestijimizin yarım kaldığı cep telefonları ve atıkları bugünün köşesinde.
Dünya Elektrik ve Elektronik Atık Forumu bu yıl 5,3 milyar cep telefonunun çöpe atılacağının tahmin edildiğini açıkladı. Dünya genelinde 16 milyar cep telefonu olduğu tahmin ediliyor ve Avrupa’dakilerin neredeyse üçte biri artık kullanılmıyor. Dünya Elektrik ve Elektronik Atık Forumu (WEEE) yaptıkları araştırmada küresel ticaret verilerini incelemiş ve giderek artan “e-atık” sorununa işaret etmişlerdir. Meali ciddi bir sorunla karşı karşıyayız. Bu atık telefonlardan geri dönüştürülmeyen kablolardaki bakır ve pillerdeki kobalt gibi değerli madenlerin, yer altından çıkartılması gerekiyor. Geri dönüştürülemeyen değerli madenler, çevreye büyük bir maliyetle yer altından çıkartılıyor ve WEEE Genel Müdürü Pascal Leroy ‘un “İnsanlar görünüşte değersiz olan bu unsurların aslında çok değerli olduğunu ve küresel düzeyde hep birlikte büyük miktarlar anlamına geldiğini fark etmiyor” cümlesinin bu noktada altını önemle çizmek gerekir. Yine Geçtiğimiz aylarda İngiltere’deki Kraliyet Kimya Topluluğu, yeni ürünlerin imalatında e-atıkların kullanılmasını teşvik etme kampanyası başlattı. Topluluk, Ukrayna’daki savaş dahil küresel çatışmaların değerli maden tedarikini tehdit ettiğine dikkat çekmişti.
Dünyada e-atıkların yaklaşık %17’si geri dönüştürülüyor. Ancak Birleşmiş Milletler Uluslararası Telekomünikasyon Birliği gelecek yıl bu oranı %30’a çıkarma hedefinde olduklarını ifade etmiştir. Bu vaadlerini ne kadar gerçekleştirebilecekler merakla bekliyorum.
İnsan sağlığını ve çevreyi etkileyen ve hızla artan çok önemli bir atık kaynağı sorunumuz var. Civa ve kadmiyum gibi ağır metallerin de yüzde yetmişi e-atıklardan dolayı ortaya çıkar. Bu ağır metaller, yağmurlarla yer altı sularına karışıp su kaynaklarımızı kirleterek toplum sağlığı üzerinde ciddi bir tehdit oluştururlar. İklim değişikliğinden, küresel ısınmadan sıkça dem vurduğumuz ve acil önlemleri uluslararası, ulusal, yerel ve bireysel olarak tartıştığımız bu günlerde bize düşen hangi atık olursa olsun asgari seviyeye çekmek zorunda olduğumuzu bilmek. Son moda telefonları dünya paraya almak ve eskileri çöpe atmak bizi modern insan yapmıyor. İçinde yaşadığımız dünyaya, geleceğe borcumuz var. Gelecek nesiller için DAHA ÇOK TÜKETİM DEĞİL DAHA ÇOK TASARRUF…!
