Kaygıyı gelecekle ilgili tehdit algısı sonucu gelişen duygu olarak tanımlarsak sınavla ilgili zihnimizi meşgul eden ,gelecekte oluşabilecek durumları felaket düşünceler ile ilişkilendirdiğimizde ortaya çıkan kaygı durumuna sınav kaygısı diyebiliriz. Bir başka deyişle; öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasını engelleyen ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygı durumudur. Sınav kaygısı belli bir düzeyde gerekli ve faydalıdır. Öğrenciyi öğrenmeye, hazır olmaya, amaç edinmeye motive eder. Faydalı olmayan ise az ya da aşırı kaygıdır. Kaygının fazlası öğrencileri başarısızlığa götürebilir.
SINAV KAYGISININ NEDENLERİ
Değişen Sınav Sistemi ve Yanlış Ders Çalışma Alışkanlıkları (EĞİTSEL NEDENLER)
En başta yeni sınav sistemini tanımamak, yeni nesil sorular ile karşılaşmamış olmak ve bunlarla ilgili yeterli deneyim edinmeden sınavlara hazırlanmak kaygımızı arttıran önemli sorunlardandır. Plansız ve programsız ders çalışmak başarısızlığın yine önemli bir kaygı kaynağıdır. Öğrenmek ve bu öğrenilen bilgiyi kullanmak da zor bir süreçtir. Kişi de kalıcı öğrenme ve bunu pratiğe dökebilme becerisi kazanılmadığında kişinin motivasyonunun düşmesine neden olur. Sınava çalışmaya geç başlama konuların yetiştirilememesi veya erken başlanmasına karşın zamanı etkin kullanılmaması nedeniyle konuların yetiştirilememesi, konu tekrarın yapılamaması kaygıyı artırır.
Sınava Çok Fazla Anlam Yüklenmesi-Başarısızlık Endişesi (PSİKOLOJİK NEDENLER)
Yaşamımızı belirleyen olaylar değil bu olaylara ne anlam yüklediğimizdir. Olaylar ile ilgili düşüncelerimiz bizim duygularımıza duygularımızda davranışlarımıza dönüşür. O zaman sınav değil ama sınava yüklenilen anlam kişilerde kaygı yaratır. Sınav ile ilgili zihnimizden geçen işe yaramayan ve gerçek dışı düşünceler bizim kaygılanmamıza ve aşağıda bahsettiğimiz belirtileri yaşamamıza sebebiyet verir. O zaman düşüncelerimiz ,duygularımız ve davranışlarımız arasındaki ilişkiyi anlamlandırabilirsek kaygının yönetimini sağlayabiliriz.
Yüksek kaygılı öğrencilerin düşünce biçimleri genelde şu şekildedir;
-Acaba sınavı kazanabilecek miyim?
– Arkadaşlarım kazanır da ben kazanamazsam, onların arasında nasıl dolaşırım?
– Annem babam yemedi yedirdi, giymedi giydirdi, benim için her şeyi yaptılar. Bütün ümitlerini bana bağladırlar, kazanamazsam onların yüzüne nasıl bakarım.
– Daha hazır değilim, vakit de çok kısaldı.
-Sınavı düşündükçe ruhum daralıyor, içim sıkılıyor, ne yapabilirim ki ?
-Kafamı toplayamıyorum, okuduklarımı anlayamıyorum.
-Galiba sınavı kazanamayacağım.
-Çalışmak istediğimde bu düşünceler akla geliyor ve çalışamıyorum.
-Ne olacak benim halim?
Aile ve Çevrenin Beklentileri (SOSYAL NEDENLER)
Ailelerin çocuklarından beklentilerini geniş tutması ve çocuğun bunları gerçekleştiremeyeceği düşüncesi de kaygı düzeyini yükseltir. Aile içi iletişimin zayıf olması, olumsuz aile tutumları, çevre beklentileri ve kıyası öğrencilerde önemli kaygı sebepleri olabilir.
SINAV KAYGISININ BELİRTİLERİ
ZİHİNSEL BELİRTİLER; Felaket yorumları içeren düşünceler, unutkanlık, dikkati toplayamama, konuları hatırlamakta güçlük gibi
DUYGUSAL BELİRTİLER; Gerginlik, sinirlilik, karamsarlık korku hali, panik, kontrolü yitirme hissi, güvensizlik, çaresizlik ve heyecan gibi
DAVRANIŞSAL BELİRTİLER; Kaçma (ders çalışmayı bırakma, sınavı yarıda bırakma) kaçınma (ders çalışmayı erteleme, sınava girmeme) gibi
SINAV KAYGISIYLA BAŞA ÇIKABİLMEK İÇİN;
Yeni sınav sistemlerini tanıma -Sınava planlı programlı çalışma-Hedef Koyma:
Herkes bilir ki yönü olmayan gemi denizde kaybolur. Gerçekçi hedef koyulması; var olan performansımıza uygun bir alana yönelmemizi sağlayacaktır. Planlı ve programlı ders çalışan öğrencilerde sınavlara kaygısını daha iyi düzenlemiş şekilde girecektir.
Doğru Nefes Alma ve Gevşeme:
Sınav girmeden ya da sınav sırasında kaygı düzeyinizin artarsa, birkaç kez derin nefes alın. Ayrıca birkaç dakika gözlerinizi kapatarak sizi mutlu eden bir anıyı ya da bir yeri hayal edin. Bu rahatlamanıza ve düşünce odağınızın değişmesine yardımcı olacaktır.
Zihnimizde Beliren İşlevsiz Düşünceleri Belirleme ve Bunları Değiştirme: Sınavı kazanamam? Anne babama, arkadaşlarıma, öğretmenlerime ne derim? Bu sınav benim için hayattaki son şansım gibi mantık dışı olan düşünceleri tespit edip bunları ne kadar gerçekçi olup olmadıklarını sorgulayalım. İşe yaramayan ve gerçekçi olmayan düşüncelerimizi alternatifleri ile değiştirmek ciddi bir katkı sağlayacaktır.
Aile İçi Etkili İletişim: Aile üyelerinin çocuklarıyla kuracakları sağlıklı iletişim çocukların sınavda yaşayacakları kaygıyı en aza indirmesinde büyük etkisi olacaktır.
Spor Yapma- Dengeli Beslenme-Uyku düzeni-Aktivitelere Katılma: Öğrenci üzerindeki olumsuz enerjiyi atmak için bu faaliyetleri gerçekleştirmek rahatlatıcı olacaktı
Son olarak değerli öğrenciler Sınavların sizin kişiliğinizin değerinin ölçütü olmadığını, sadece akademik başarınızı ölçeceğini lütfen unutmayın.
Değerli ebeveynler Her anne baba çocuğunun başarılı olmasını ister. Bu süreç basite indirgenmeyecek fizyolojimizi, psikolojimizi ve sosyal yapımızı tümüyle ilgilendiren çok disiplinli bir durumdur. Çocuklarımızın daha sağlıklı şekilde sınavlarına hazırlanabilmeleri ve kaygılarını yönetmeleri için daha farkında olmaya çalışalım.
